Groeizaam weer voor de Bargerveense veenmossen het afgelopen jaar

Het Bargerveen floreert. De vele neerslag die er het afgelopen jaar is gevallen, betekent goed nieuws voor het hoogveen. De recordnatte herfst en winter van 2023/2024 zorgden ervoor dat de hoogveenspons zich weer helemaal kon volzuigen. De veenmossen groeien er dan ook goed op, aldus boswachter Ecologie Klaas van den Berg:

“Zowel in de zomer als de winter groeien de veenmossen erop los in zo’n nat jaar. Na enkele droge jaren is dit ook zeker geen overbodige luxe voor het hoogveen. We zien de veenmossen groeien!”

Hoogveen veenmos (foto: Bas van Gennip)

De veenmossen in het Bargerveen zijn namelijk afhankelijk van regenwater. Veenmos heeft een bijzondere structuur, zonder wortels en vaatstelsel. Het slaat regenwater op in de cellen en voorraadkamertjes tussen de bladeren en stammetjes. Hieruit halen ze hun voeding. Veenmos kan wel tot twintigmaal het eigen gewicht aan water opslaan, om zo drogere periodes te kunnen doorstaan. 

Opslag van biomassa 

Boven in de topjes groeit het veenmos door, tot wel tien centimeter per jaar. Als dichte plukken staan de veenmosplantjes op elkaar. Onderaan sterft de (wortelloze) plant laag voor laag af, en zo ontstaat, onder druk van bovenliggende natte massa, laag voor laag veen. De samengeperste afgestorven materialen vergaan vanwege het gebrek aan zuurstof niet en vormen jaarlijks ongeveer één millimeter veengroei. Opslag van biomassa dus. 

Bruin veenmos (foto: K.J. van den Berg)

Kussentjesveenmos (foto: K.J. van den Berg)

De veenmossen ontwikkelen en groeien goed doordat het geregeld regende de afgelopen tijd. Ook kunnen we met de al uitgevoerde projecten op veel plekken al een stabielere waterstand houden.  Bij langdurige droge periodes stagneert de groei van veenmossen en gaat het mos over op een overlevingsmodus. Waar veel vaatplanten zich in het najaar terugtrekken en opmaken voor de winter, groeien veenmossen in deze periode nog rustig door. Deze langere groeiperiode zorgt ervoor dat de veenmossen zich sterk kunnen uitbreiden en daarmee een stevigere basis kunnen vormen voor de aankomende zomer.  

Gevarieerd vegetatiepatroon 

In het Bargerveen tekent zich dan ook een patroon af van verschillende veenmossen, afgewisseld met andere vochtige vegetaties met onder andere dopheide, eenarig wollegras en veenpluis. 

Vijfrijig veenmos en hoogveen veenmos (foto: K.J. van den Berg)

Veenmossen komen in verschillende soorten voor. In het Bargerveen zijn minstens achttien verschillende soorten te vinden! Zo zijn er soorten die vooral in natte omstandigheden goed kunnen groeien: de zogenoemde slenksoorten, zoals waterveenmos en fraai veenmos. Dit zijn de eerste bouwstenen. Na jaren worden deze matten van veenmos dikker en dikker en kunnen zich er andere soorten in vestigen. Wrattig veenmos en hoogveenveenmos zijn soorten die we de ‘bultvormers’ noemen. Deze stijgen boven de waterstanden uit en vormen hogere bulten. Te hoge waterstanden zijn voor deze veenmossen dan weer niet goed. Stabiele waterstanden zijn dus cruciaal. Regenwater, verdamping en verlies naar de ondergrond vormen een samenspel om dit in balans te houden. Iets waar wij als Staatsbosbeheer samen met de partners het gebied ook zo optimaal mogelijk voor beheren en inrichten.  

“Regenwater is dus cruciaal voor het hoogveen, en met de neerslag over het afgelopen jaar en de niet te warme natte zomer konden we spreken van goed veenweer. Of het komende zomer weer zo nat wordt, is natuurlijk koffiedik kijken, maar ook dit najaar ziet het er weer gunstig uit voor het veen!”