Het Bargerveen als Natura 2000-gebied

mrt 28, 2022 | Algemeen

Het Bargerveen is een van de laatst overgebleven hoogveengebieden van Noord-West Europa. Het is een uniek beschermd natuurgebied en is onderdeel van het Natura 2000-netwerk. Willen we van Bargerveen een hoogveengebied houden, moet er wel wat gebeuren. Sinds 2013 heeft de Bestuurscommissie (BC) Bargerveen-Schoonebeek verschillende inrichtingsmaatregelen uitgevoerd voor het behoud van het hoogveengebied. Wat hebben we tot nu toe gedaan? Waarom? En wat moet er nog gebeuren? Daar gaan we in dit nieuwsbericht meer over vertellen.

Wat is een Natura 2000-gebied?

Het zit zo. Bargerveen is onderdeel van het Natura 2000-netwerk. Dat is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In zo’n gebied worden dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd. Dit doen we om de biodiversiteit (soortenrijkdom) te behouden, want dit staat in Europa al jarenlang onder druk. De provincie heeft in opdracht van het Rijk en in nauw overleg met diverse stakeholders een beheerplan voor het Bargerveen opgesteld. In dit plan worden onder andere verschillende instandhoudingsdoelen beschreven en wat daarvoor nodig is. Zoals het behoud of uitbreiding van verschillende vogelsoorten. Hierover later meer.

Een snippertje hoogveen in het Bargerveen

Ooit was meer dan de helft van ons land bedekt met ondoordringbaar hoogveen. In de laatste paar eeuwen is bijna al dit hoogveen afgegraven voor turfwinning. Turf werd doorgaans gebruikt als brandstof. Het zogenaamde ‘bruine goud’. Steenkool maakte begin de 20^ste eeuw een opmars, daardoor is in het uiterste zuidoosten van Drenthe (dichtbij Nieuw-Schoonebeek en de Duitse grens) gelukkig een snippertje hoogveen bewaard gebleven.

Door grootschalige industriële vervening en vervolgens vernatting is het huidige Bargerveen ontstaan. Een water-, insecten- en vogelrijk landschap. De deelgebieden van het Bargerveen zijn ook nog verschillend, waardoor een enorme variatie aan planten en dieren hier een plek vindt. In vrij grote delen van het gebied is een unieke soort ‘schraal grasland’ of ‘bovenveens grasland’ ontstaan. Dit zijn voedselarme graslandjes boven op de veenondergrond, waar bijzondere planten en insecten voorkomen. Dit type grasland komt in Nederland alleen hier voor.

Door de grote variatie aan leefgebieden (biotopen) en het verloop naar de Hondsrug zijn er in het Bargerveen een aantal zeldzame planten en dieren. Het is bijvoorbeeld een heel belangrijk broedgebied voor vogels zoals de geoorde fuut, porseleinhoen, nachtzwaluw, blauwborst, paapje, roodborsttapuit en de grauwe klauwier. Meer dan de helft van de Nederlandse grauwe klauwieren broedt jaarlijks in het Bargerveen. Het is één van de weinige gebieden buiten de Waddeneilanden waar blauwe kiekendief en velduil af en toe broeden. Het gebied is ook van grote betekenis als slaapplaats voor taigarietganzen. Voor deze soort is het Bargerveen het belangrijkste gebied in Nederland.

Foto: links een grauwe klauwier en rechts een blauwborst, door Erik Bloeming van Staatsbosbeheer.

Al die werkzaamheden… waar doen we het voor?

Zoals we al beschreven dreigt het hoogveen door verdroging verloren te gaan. Het grondwater loopt langzaam weg naar lagergelegen gronden rond het veen. Daardoor klinkt veengrond in en kan het veenmos niet meer groeien. Om het Bargerveen te beschermen en versterken is het beheerplan opgesteld. In dit beheerplan staat wat we doen en waarom, bijvoorbeeld:

Er zijn nog een paar kernen van actieve hoogvenen in en rond het Meerstalblok. Deze beschermen we, ook als genenbank voor de veenontwikkeling elders.
We proberen de hoogveenontwikkeling weer op gang te krijgen en te houden op plaatsen die daar geschikt voor zijn qua toestroom van grondwater.
Ook op andere plekken in het Bargerveen zorgen we dat veenresten behouden blijven. Hier komen nog bijzondere hoogveensoorten voor (zoals de lange zonnedauw). Vanuit deze plekken kunnen die soorten zich weer uitbreiden naar de rest van het veen.
De Vogelrichtlijn heeft een lijst (zeldzame) vogelsoorten benoemd die thuishoren in het Bargerveen. We zorgen ervoor dat we plekken ontwikkelen waar zij graag broeden, eten zoeken en slapen.

Wat hebben we al gedaan?

Vanwege het grote gebied is het Bargerveen opgedeeld in meerdere deelgebieden. De BC is voortvarend van start gegaan en heeft afgelopen jaren al veel gerealiseerd. Op veel plekken hebben we kades aangelegd, zodat het water niet meer zo snel wegloopt uit het Bargerveen. Kijk ook nog eens terug naar de waterspecial als je hier meer over wilt lezen. Op plekken waar het wateroppervlak heel groot was, zoals in de baggervelden, wilde het veen niet goed groeien. Hier hebben we compartimentering toegepast met veendammen. Dit betekent dat het wateroppervlak is verdeeld in kleine vakjes. Het water staat daardoor meer stil, wat maakt dat het veenmos beter kan groeien.

Verder zijn er rondom het Bargerveen in de afgelopen jaren meerdere waterbuffers aangelegd om het grondwater op peil te houden. Lees nog eens terug wat we hebben gedaan in de onderstaande deelgebieden

In uitvoering en in planning

Op dit moment zijn we aan het werk in Schoonebeekerveld West fase 1 en Schoonebeekerveld Oost. Deze deelgebieden zijn in juni 2022 klaar Ook de Ecologische Verbindingszone Koelveen is dan klaar. In de loop van 2022 start de BC met de voorbereiding van Schoonebeekerveld West fase 2. Voor Buffer Zuid en Buffer Noordwest en het Oosteindsche Veen zijn we volop bezig met plannen maken. Hier geven we in de nieuwsbrieven en op de website regelmatig meer informatie over.

Dit verhaal is wat langer dan u van ons gewend bent. Hopelijk hebben we hiermee weer eens opgefrist waarom we al jaren zo druk bezig zijn in het Bargerveen. Hebt u vragen, stel ze gerust via info@bargerveen-schoonebeek.nl